Avrupa Finansal Raporlama Danışma Grubu (EFRAG) tarafından geliştirilen Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (ESRS), Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) ile Avrupa Birliği’nin (AB) kurumsal sürdürülebilirlik raporlamasını standartlaştırma çabalarına yardımcı olmaktadır.
ESRS çerçevesi, işletmelerin ESG (çevresel, sosyal ve yönetişim) performanslarını, etkilerini ve risklerini açıklamalarını zorunlu kılmaktadır. ESG faktörlerini kapsamlı bir şekilde ele alan ve çift yönlü önemliliğe vurgu yapan ESRS, şirketlerin yalnızca sürdürülebilirlik sorunlarının mali performanslarını nasıl etkilediğini değil, aynı zamanda operasyonlarının toplum ve çevre üzerindeki etkisini de değerlendirmelerini gerektirir.
Genel olarak, standartlar üç ana kategoriye ayrılmaktadır:
- Genel Standartlar: Sektörden bağımsız, tüm şirketler için geçerli genel gereklilikler.
- Konuya Özel Standartlar: Belirli ESG konularına ilişkin, sektörden bağımsız gereklilikler.
- Sektöre Özel Standartlar: Belirli sektörlerde faaliyet gösteren şirketlere yönelik özel gereklilikler.
EFRAG şu anda sektöre özel ve KOBİ’lere uygun standartlar geliştirmekte olup, bu standartların 2026’da hazır olması beklenmektedir.
ESRS Standartları
Çeşitli ESG metrikleriyle ilgili kapsamlı rehberlik sağlamak için tasarlanan ESRS standartları aşağıdaki gibi düzenlenmiştir:
Genel Standartlar
- ESRS 1: Genel Gereklilikler:
Raporlamaya ilişkin temel ilkeleri belirler, çift yönlü önemlilik, değer zinciri sınırları ve paydaş katılımını içerir.
- ESRS 2: Genel Açıklamalar:
Şirket genelindeki bilgiler, yönetişim, strateji ve sürdürülebilirlikle ilgili risk yönetimi uygulamalarını kapsar.
Çevresel Standartlar
- ESRS E1: İklim Değişikliği:
Sera gazı emisyonları, enerji geçiş planları, iklim uyum stratejileri ve AB’nin iklim hedefleriyle uyumu ele alır.
- ESRS E2: Kirlilik:
Hava, su ve toprağa yönelik emisyonlar ile kirlilik etkilerinin azaltılmasına ilişkin açıklamaları kapsar.
- ESRS E3: Su ve Deniz Kaynakları:
Su tüketimi, su stresi yönetimi ve deniz ekosistemlerine etkileri ele alır.
- ESRS E4: Biyoçeşitlilik ve Ekosistemler:
Biyoçeşitlilikle ilgili riskler, fırsatlar ve koruma çabalarına dair raporlamaları gerektirir.
- ESRS E5: Kaynak Kullanımı ve Döngüsel Ekonomi:
Sürdürülebilir kaynak yönetimi ve döngüsel ekonomi uygulamalarına odaklanır.
Sosyal Standartlar
- ESRS S1: Kendi İşgücü:
Çeşitlilik, çalışma koşulları ve çalışan refahı gibi işgücüyle ilgili konuları kapsar.
- ESRS S2: Değer Zincirindeki Çalışanlar:
Şirketin tedarik zincirindeki çalışanları etkileyen sosyal konulara odaklanır.
- ESRS S3: Etkilenen Topluluklar:
Şirketin yerel topluluklar üzerindeki etkisine ilişkin açıklamalar gerektirir.
- ESRS S4: Tüketiciler ve Son Kullanıcılar:
Tüketici hakları, ürün güvenliği ve etik pazarlama uygulamalarını ele alır.
Yönetişim Standartları
- ESRS G1: İş Etiği:
Yolsuzlukla mücadele tedbirleri, lobi faaliyetleri ve yönetim kurulu çeşitliliği gibi yönetişimle ilgili konuları kapsar.
Zaman Çizelgesi
ESRS’nin uygulanması, Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) ile yakından ilişkilidir. Standartların kademeli olarak uygulanması, işletmelerin sürece uyum sağlamalarını kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.
1 Ocak 2024’ten itibaren, Hâlihazırda Finansal Olmayan Raporlama Direktifi’ne (NFRD) tabi olan şirketler—500’den fazla çalışanı olan halka açık şirketler, bankalar ve sigorta şirketleri gibi büyük kamu yararına faaliyet gösteren kuruluşlar—2024 mali yılı için ESRS’yi uygulamak zorundadır. Bu kapsamda hazırlanan raporlar 2025’te yayımlanacaktır.
1 Ocak 2025’ten itibaren, daha önce NFRD’ye tabi olmayan büyük şirketler, 2025 mali yılı için ESRS kapsamında raporlama yapmaya başlayacak, bu raporlar 2026’da yayımlanacaktır. Bu kapsama giren şirketler, aşağıdaki üç kriterden en az ikisini karşılayan işletmelerdir:
- 250’den fazla çalışan,
- €50 milyonun üzerinde net ciro,
- €25 milyonun üzerinde toplam varlık.
1 Ocak 2026’dan itibaren, halka açık küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler), küçük ve karmaşık olmayan kredi kuruluşları ile bağlı sigorta şirketleri, 2026 mali yılı için ESRS kapsamında raporlama yapmaya başlayacaktır. Bu raporlar 2027’de yayımlanacaktır. KOBİ’ler, isterlerse 2028’e kadar raporlama yükümlülüklerini erteleyebilecekler.
1 Ocak 2028’den itibaren, Avrupa Birliği’nde önemli faaliyetleri bulunan Avrupa dışındaki şirketler, ESRS kapsamında sürdürülebilirlik etkilerini raporlamak zorunda kalacaktır. Bu yükümlülük, AB’de yıllık €150 milyonun üzerinde net ciro elde eden ve AB üye ülkelerinde bağlı bir ortaklığı bulunan ya da AB’de bir şubesi önceki yıl €40 milyondan daha fazla hasılat elde etmiş şirketleri kapsayacaktır.
